Luật Hợp tác xã 2023 đã được thông qua tại kỳ họp thứ 5 Quốc hội khoá XV, ngày 20/6/2023 (thay thế Luật HTX 2012) và bắt đầu có hiệu lực từ ngày 01/7/2024. Luật Hợp tác xã 2023 đã tạo hành lang pháp lý thuận lợi, thông thoáng cho các Hợp tác xã (HTX), Tổ hợp tác, liên hiệp Hợp tác xã tham gia vào nền kinh tế – xã hội. Đồng thời cũng loại bỏ các quy định cũ gây trở ngại, giúp các tổ chức kinh tế hợp tác phát triển hiệu quả, năng động và bền vững.
Những điểm mới nổi bật
Luật Hợp tác xã (HTX) đã qua 03 lần ban hành, sửa đổi, bổ sung vào các năm 1996, 2003 và 2012, đã tạo hành lang pháp lý quan trọng để phát triển các HTX tại Việt Nam thời gian qua. Tuy nhiên, Báo cáo tổng kết 10 năm thi hành Luật HTX năm 2012 đã chỉ ra, bên cạnh những kết quả đã đạt được, khu vực kinh tế tập thể nước ta còn gặp nhiều khó khăn, hạn chế, chưa đạt mục tiêu đề ra. Để khắc phục những bất cập, hạn chế trong thực tiễn, ngày 20/6/2023, tại Kỳ họp thứ 5, Quốc hội khoá XV đã thông qua Luật HTX số 17/2023/QH15 thay thế Luật HTX số 23/2012/QH13 và có hiệu lực thi hành từ ngày 01/7/2024. Luật Hợp tác xã (sửa đổi) gồm 12 Chương, 115 Điều, tăng 3 chương và 51 Điều so với Luật HTX năm 2012 (gồm 9 Chương, 64 Điều), gồm những nội dung mới cơ bản. Luật lần này đã hoàn thiện các quy định về bản chất HTX, phát triển thành viên với quy định về mở rộng đối tượng tham gia HTX, gồm cả thành viên chính thức, thành viên liên kết góp vốn và liên kết không góp vốn; đồng thời bổ sung yêu cầu trích lập Quỹ chung không chia là nguồn hình thành tài sản chung không chia phù hợp với đặc thù của mô hình HTX nhằm bảo đảm sự phát triển của quỹ chung không chia và tài sản chung không chia. Luật đã mở rộng thị trường, nâng cao khả năng huy động vốn, tạo động lực phát triển của HTX khi quy định về trao quyền cho HTX, liên hiệp HTX tự quyết định mức cung ứng sản phẩm, dịch vụ ra bên ngoài sau khi đáp ứng nhu cầu của thành viên cũng như đa dạng hóa hình thức huy động vốn góp của thành viên.Luật đã hoàn thiện và nâng cao hiệu quả công tác quản trị, điều hành HTX với việc bổ sung quy định về kiểm toán HTX, liên hiệp HTX; đa dạng hóa hình thức tổ chức quản trị, đẩy mạnh ứng dụng công nghệ số trong quản lý, điều hành để phù hợp với quy mô, trình độ HTX. Phát triển các loại hình tổ chức kinh tế tập thể từ thấp đến cao; củng cố, nâng cao vai trò của tổ chức đại diện: đã bổ sung quy định về tổ hợp tác và các chính sách hỗ trợ tổ hợp tác chuyển đổi thành HTX; quy định rõ hệ thống Liên minh HTX Việt Nam là tổ chức đại diện nòng cốt, bảo vệ lợi ích cho tất cả tổ hợp tác, HTX, liên hiệp HTX trên phạm vi cả nước.Nâng cao hiệu lực, hiệu quả quản lý nhà nước đối với kinh tế tập thể: đơn giản hóa, số hóa các thủ tục về đăng ký, tổ chức lại, giải thể HTX theo hướng bổ sung quy định về xây dựng Hệ thống thông tin quốc gia về HTX; thể chế hóa đầy đủ 8 nhóm chính sách của Nghị quyết số 20-NQ/TW để tạo động lực thúc đẩy các tổ chức kinh tế tập thể phát triển, gồm: Phát triển nguồn nhân lực, thông tin, tư vấn; đất đai; thuế, phí và lệ phí; tiếp cận vốn, bảo hiểm; ứng dụng khoa học công nghệ, đổi mới sáng tạo và chuyển đổi số; tiếp cận và nghiên cứu thị trường; đầu tư phát triển kết cấu hạ tầng, trang thiết bị; hỗ trợ tư vấn tài chính và đánh giá rủi ro.
Để các Hợp tác xã, Liên hiệp Hợp tác xã trên địa bàn tỉnh Đắk Nông phát triển bền vững theo Luật HTX trong thời gian tới: Tại tổng kết tình hình hoạt động năm 2023, phương hướng, nhiệm vụ năm 2024 của Ban Chỉ đạo phát triển kinh tế tập thể tỉnh. Đồng chí Lê Trọng Yên – Phó Chủ tịch UBND tỉnh, Trưởng Ban Chỉ đạo phát triển kinh tế tập thể tỉnh yêu cầu để các cơ quan, đơn vị, địa phương triển khai thực hiện như: Tiếp tục làm tốt công tác tuyên truyền phát triển kinh tế tập thể để toàn thể cán bộ, đảng viên, đoàn viên, hội viên và quần chúng Nhân dân hiểu được vai trò, vị trí, bản chất, nguyên tắc và các giá trị của kinh tế tập thể mà nòng cốt là các hợp tác xã. Phải coi công tác tuyên truyền là nhiệm vụ hết sức quan trọng để người nông dân thấy được những hạn chế yếu kém của mô hình sản xuất cá thể và lợi ích của việc liên kết, cũng như giúp cho người nông dân hiểu được liên kết trong sản xuất kinh doanh là giải pháp đột phá mang lại lợi ích trong quá trình hội nhập kinh tế. Tập trung phát triển các hợp tác xã, liên hiệp hợp tác xã điển hình tiên tiến để nhân rộng phát triển kinh tế, trong đó ưu tiên phát triển mô hình hợp tác xã thực chất, kinh tế xanh, kinh tế tuần hoàn, ứng dụng khoa học công nghệ, chuyển đổi số vào sản xuất kinh doanh; tập trung hỗ trợ phát triển các hợp tác xã, liên hiệp hợp tác xã theo hướng “ít, hiệu quả, giá trị, tăng hiệu quả, số lượng về hợp tác xã tốt, giảm hợp tác xã trung bình, tiến tới không có hợp tác xã yếu kém”; khuyến khích thành lập liên hiệp hợp tác xã để mở rộng diện tích, kiểm soát chất lượng; xây dựng, phát triển vùng nguyên liệu, cánh đồng mẫu, chuyển dần từ sản xuất nhỏ lẻ sang sản xuất tập trung nhằm nâng cao sức cạnh tranh, góp phần phát triển kinh tế – xã hội của địa phương.Chủ động xử lý, giải thể đối với các hợp tác xã yếu kém, ngừng hoạt động theo quy định của pháp luật và hướng dẫn của các bộ, ngành Trung ương./.
Tổng hợp: Bùi Hoa Thám – PCT Liên minh HTX tỉnh
