Nằm trên địa bàn xã Nhân Cơ, huyện Đăk R’lấp, tỉnh Đắk Nông, HTX Hồ tiêu hữu cơ Đồng Thuận là một trong những mô hình KTHT tiên tiến điển hình của tỉnh trong việc liên kết với các hộ dân sản xuất hồ tiêu sạch theo tiêu chuẩn quốc tế.
Ông Đặng Tấn Huynh – Chủ tịch HĐQT HTX Hồ tiêu hữu cơ Đồng Thuận, cho biết đa số thành viên trong HTX là những nông dân sản xuất hồ tiêu giỏi trong vùng, năng suất luôn đạt trên 8 tấn/ha, thậm chí có hộ đạt 12 tấn/ha.
HTX là xu thế tất yếu
Tuy nhiên, chỉ sau một thời gian ép năng suất, ông và các thành viên sớm nhận ra là nếu không chấn chỉnh lại quy trình sản xuất, thì vườn tiêu sớm muộn cũng nhiễm bệnh rồi chết hàng loạt. Bởi vậy, sau một thời gian vận động, ông Huynh cùng 11 nông dân trong thôn thành lập HTX để tập trung sản xuất hồ tiêu hữu cơ, với mong muốn nâng cao giá trị sản phẩm và hướng đến sản xuất bền vững.
HTX được thành lập và chính thức đi vào hoạt động đầu tháng 9/2016, với 11 thành viên. Ngay từ đầu, HTX đã khoanh vùng 50ha liền kề nhau của các hộ thành viên để tạo thành một vùng nguyên liệu. Những thành viên phải tuân thủ nghiêm ngặt sự chỉ đạo của HĐQT, sự hướng dẫn của bộ phận kỹ thuật và sự giám sát chặt chẽ của Ban Kiểm soát môi trường của HTX.
HTX khuyến khích các hộ bảo tồn giống hồ tiêu của địa phương thông qua các mô hình vườn ươm và chăm sóc theo tiêu chuẩn sản xuất bền vững.
Xã viên phải đáp ứng các tiêu chí chất lượng, thực hành nông nghiệp tốt, thân thiện với môi trường; quy trình chăm sóc, thu hoạch cà phê tuân thủ nghiêm ngặt theo chương trình sản xuất hữu cơ, được chứng nhận theo tiêu chuẩn GlobaGAP.
Ông Đào Duy Hải – Giám đốc HTX, bật mí: Việc sản xuất hồ tiêu theo hướng hữu cơ không thể cho năng suất cao như trước. Tuy nhiên, đổi lại cây rất ít bệnh, năng suất được giữ mức ổn định, trung bình đạt từ 3 – 4 tấn, chăm sóc tốt đạt từ 5 tấn trở lên. Khi thu hoạch, tỷ lệ trái chín chiếm trên 70% và được phơi, sấy, đóng bao bì bảo đảm an toàn vệ sinh thực phẩm. Các thành viên còn được công ty thu mua với giá cao hơn thị trường từ 10.000 – 15.000 đồng/kg.
Chị Nguyễn Thị Trang – một thành viên của HTX, hồ hởi cho hay, trước khi thành lập HTX, chị cùng một số xã viên đã có hơn 7 năm sản xuất tiêu theo hướng hữu cơ. “Nhiều năm nay, tôi không lạm dụng phân bón hóa học và thuốc bảo vệ thực vật để chăm sóc vườn tiêu nữa, mà chủ yếu sử dụng chế phẩm sinh học của các viện nghiên cứu, giúp phòng trừ tuyến trùng, nấm bệnh hại rễ. Cũng từ khi sản xuất theo hướng hữu cơ, nguồn nước giếng không còn bị ô nhiễm như trước đây. Tỷ lệ cây bị chết trong vườn chỉ còn từ 3 – 5%, giảm 20% so với lúc bón phân hóa học, chi phí thấp hơn từ 30 – 50% tùy từng loại…”.
Liên kết sản xuất hồ tiêu hữu cơ theo tiêu chuẩn GlobalGap là thành công bền vững cho HTX
Xây dựng bài toán thương hiệu?
Các thành viên của HTX từ khi tham gia trồng tiêu theo hướng hữu cơ đã thu được hiệu quả cao. Tuy nhiên, trở ngại lớn nhất của HTX là việc tìm đầu ra chưa tương xứng với chất lượng sản phẩm.
Theo ông Huynh, cách làm của HTX có phần khác biệt so với cách làm truyền thống. Đó là thay vì tìm được đầu ra cho sản phẩm thì nông dân mới bắt tay vào sản xuất, nhưng HTX lại chú trọng tập trung sản xuất, để xây dựng thương hiệu, rồi mới tìm khách hàng. Đây là xu hướng sản xuất tất yếu, không thể chậm trễ.
Nhờ chú trọng tập trung vào sản xuất để xây dựng thương hiệu HTX đã dần dần hái được “trái ngọt”. Hiện sản phẩm của HTX đã được một số các công ty thu mua và xuất khẩu, góp phần quảng bá thương hiệu hồ tiêu ra thị trường thế giới.
Tuy nhiên, thị trường nội địa vẫn khó tiêu thụ, hoặc tiêu thụ được nhưng khó cạnh tranh với giá với tiêu được trồng theo mô hình thông thường trong nước. “Sản xuất ra sản phẩm tốt nhưng khó quá. Nếu bán với giá như tiêu thường, tiêu bẩn được bán lẫn lộn trên thị trường thì không hiệu quả”, ông Huynh trăn trở.
Hiện ở Việt Nam cũng chưa có một bộ chứng nhận cho các sản phẩm hữu cơ, nên vẫn có sự nhập nhằng. Sản phẩm tiêu hữu cơ của HTX được một số công ty thu mua và xuất khẩu sang nước ngoài dưới thương hiệu và nhãn mác của công ty.
“Để người nông dân tự mình lấy được chứng chỉ của nước ngoài tốn kém và không thể thực hiện được. Đó vẫn là một trong những cái khó để phát triển cây hồ tiêu tại Việt Nam”, ông Huynh chia sẻ.
Với việc đẩy mạnh tập trung sản xuất hồ tiêu hữu cơ, nhằm nâng cao giá trị sản phẩm và hướng đến sản xuất bền vững đã và đang là hướng đi đúng đắn và cần thiết cho người trồng hồ tiêu cả nước nói chung và các thành viên của HTX Đồng Thuận nói riêng.
Nguyễn Hiếu
